José Manuel Bujanda Arizmendi
Maita dezakezu zarena, ez zarena gorrotatu gabe. Garbi gera bedi. Garbi. Oso. Euskalduna naiz. Ez beste ezer. Baina. Baina amankomunean, partekatu eta pairatutako, ez gozatutako, Historiak (ek) sortu zuten gure garaietako Frantzia eta Espainia deritzoten estatuak, non Euskadi, Euskal Herria edota Zazpiak Bat banatuak eta zatituak dauden. Baina bi Estatuen historien bilakaerek etenik gabeko frustrazio eta desoreka politiko mingarrien sorta ekarri izan du Pirinioen bi aldeetako Euskadiko zazpi lurraldeetako egitate diferentzial politikoaren egokitzapen instituzionalaren inguruan. Baina hortxe dugu Euskadi, Zazpiak bat, Euskal Herria, euskal nazioa, errealitate anitza, Herri bat, bere hizkuntza eta kultura, tradizioak, berezitasunak eta nahasketak, memoria historikoa eta etorkizuneko proiekzio integratzailea finkatzen dituen lurraldea. Bai hortxe dugu Euskadi, Euskal Herria, euskal nazioa, batez ere eta funtsean, herritarren borondatearen fruitu demokratikoa eta batura dena eta izan dena. Edonoren aurkako ez den proiektu eta egitasmoa. “Alde”koa baizik. 2025ean, euskal herritarra identitateen gainjartze sotil baten aurrean aurkitzen da, gutxienez bidegurutze hirukoitz baten aurrean, hau da, 1. Jatorrizko erkidegoen artean, 2. Hautatu daitezkeen taldeen artean, eta, 3. Elkartzen diren ausazko sistemen aurrean. Eta bidegurutze honen aurrean, bere “eskubide indibiduala” da, hain zuzen, bidegurutze horri ahotsa ematea. Beste modura esanda gaur egun ezagutzen dugun identitate konplexu eta polifazetiko honi ez zaiola inolako konstituzio jainkotiar edo giza-konstituziotik eratortzen, gu geu garela baizik eraiki eta erabaki egiten duguna. Maita dezakezu zarena, ez zarena gorrotatu gabe.