José Manuel Bujanda Arizmendi
Euskal mitologiak historiaurreko garaietan ditu bere sustraiak. Euskal atsotitz ezagunak honela dio: “Izena duen guztia omen da”. Gure mitologian pertsonaia harrigarrien izenak agertzen zaizkigu: Lur, Eguzki, Ilargi, Urtzi, Mari, Mikelats, Atarabi, Basajaun, Akerbeltz ea. Antzinako mintzaira da mitologia. Indoeuroparren eta kristautasunaren aurreko funtsa du eta honek kultura interes berezia ematen dio. Hau da euskal mitologiaren gauzarik positiboena: ez dela jainko aita duten mitologiaren taldekoa. Ama lurraren irudia Mari da, jainkosa ama. Hasieratik, garbi da, euskal matriarkatua agertzen zaigu inolako zalantzarik gabe. Animismoa dugu mitologia tradizionalaren lehen postulatua.